Kültepe Ören Yeri, Kayseri’de Erciyes Dağı'nın eteklerinde, Anadolu’nun kadim tarihinde eşsiz bir yere sahip olan Kaniş Krallığı'nın merkezinde yer alır. MÖ 2. binyılda Asur ticaret kolonileri sisteminin başkenti olarak parlayan Kültepe, Anadolu’daki ilk yazılı belgelerin bulunduğu yer olması ve dünyanın bilinen ilk organize ticaret merkezi kimliğiyle insanlık tarihi için büyük bir değer taşır. 22 metre yüksekliğinde ve 50 metre çapındaki höyük ile çevresindeki "Karum" adı verilen aşağı şehirden oluşan bu alan, Geç Kalkolitik Çağ’dan (MÖ 3000-2500) başlayarak Eski Tunç, Hitit, Frig ve Hellenistik-Roma dönemlerine kadar uzanan kesintisiz bir yerleşim tarihi sunar.

Kazılarda ortaya çıkarılan çivi yazılı tabletler, Anadolu ile Asur arasında sürdürülen ticareti, borç işlemlerini, evlilik ve boşanma süreçlerini, miras davalarını ve mahkeme kararlarını belgeler. Böylece Anadolu, yazının ve hukukun ışığıyla tarih sahnesine çıkar. Anadolu'nun en eski yazılı belgeleri burada bulunmuş, Kültepe-Kaniş ise bu ticaret ağının ve kültürel etkileşimin merkezi olmuştur. Yalnızca malların değil, fikirlerin ve kültürlerin de değiş tokuş edildiği bu topraklarda, medeniyetin temelleri atılmıştır.

Kültepe’deki bilimsel kazı çalışmaları, 1948 yılında Türk arkeolog Prof. Dr. Tahsin Özgüç’ün öncülüğünde başlatıldı. Özgüç’ün özverili çalışmaları, Kültepe'yi dünya bilim çevrelerinin gündemine taşıdı. Onun açtığı bu bilim yolu, zaman içinde uluslararası iş birliklerine de kapı araladı. Türk Tarih Kurumu ve Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına başlatılan sistemli kazılar, aralıksız olarak devam etmektedir.

Böylesine zengin bir tarihin izlerini sürenler arasında Japon bilim insanı Prof. Dr. Ryoichi Kontani de yer aldı. Çocukluğunda Mezopotamya ve Önasya uygarlıklarına duyduğu ilgi, onu Anadolu’ya, Kültepe Kaniş/Karum’a* getirdi. 1984 yılında Japonya’da Prof. Dr. Tahsin Özgüç ile tanışması, hayatında yeni bir dönemin kapılarını araladı. 1986’da Türkiye’ye gelen Kontani, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde arkeoloji eğitimi aldı ve 1989 yılında başladığı yüksek lisans sürecinde Kaniş/Karum Höyüğü'nde stajyer olarak kazılara katıldı.

Bugün geriye bakıldığında, sadece bir öğrencinin katıldığı bir kazı çalışmasından değil, bir ömür boyu sürecek bir dostluk ve sadakat hikâyesinden söz edebiliriz. Kontani, 30 yılı aşkın süredir her yıl Japonya’dan Anadolu'ya gelerek Kültepe kazılarına katılmaya devam ediyor. Türkiye’yi ikinci vatanı olarak gören Kontani, "Japonya’ya dönerken gurbete gidiyormuş gibi hissediyorum," sözleriyle Anadolu topraklarına olan bağlılığını içtenlikle ifade ediyor.

Bilimsel çalışmalarını Okayama’daki Notre Dame Seishin Üniversitesi'nde sürdüren Kontani, Türkiye’de yalnızca Kültepe’de değil, Kırşehir’in Kaman ilçesindeki Kalehöyük kazılarında da görev aldı. 31 Mayıs 1986’da başlayan Kalehöyük kazıları, bugün Japon arkeolog Dr. Sachihiro Omura başkanlığında sürdürülmektedir. Ancak Kontani’nin gönlünde Kültepe'nin her zaman ayrı bir yeri oldu. Bir zamanlar stajyer olarak başladığı kazı alanında, bugün kazı heyeti üyesi olarak çalışmaya devam ediyor.

Öğrencilik yıllarında Anadolu’yu Ege’den Diyarbakır’a kadar adım adım gezen Kontani, sadece arkeolojik eserlerin değil, bu topraklarda yaşayan insanların sıcaklığına ve kültürel derinliğine de hayran kaldı. Onun gözünde Anadolu, her adımda geçmişe açılan bir kapı, her taşın altında bir hikâye barındıran bir medeniyetler beşiğiydi.

Kültepe kazılarında Japon arkeologların varlığı, yalnızca bilimsel bir zenginlik katmadı; aynı zamanda Japonya ile Türkiye arasında güçlü bir gönül köprüsünün kurulmasına da vesile oldu. İki ülkenin bilim insanlarının omuz omuza çalışması, kültürel mirasa olan ortak saygının ve insanlık tarihine duyulan sevginin en güzel örneklerinden biri olarak tarihe geçti.

Japonya'nın uzak kıyılarından gelip Anadolu’nun kadim topraklarında çalışmalar Prof. Dr. Ryoichi Kontani ve ekibi, yalnızca kazı alanında değil, iki halk arasında da kök salan bir dostluk ağacının büyümesine katkıda bulundular. Bu nedenle Kültepe Kaniş/Karum’un hikâyesi, yalnızca binlerce yıl öncesinden gelen bir medeniyet öyküsü değil, bugün hâlâ yaşamakta olan dostlukların ve emeklerin hikâyesidir. Japonya’dan Anadolu’ya uzanan bu bilim yolculuğu, geçmişten geleceğe uzanan bir kültür köprüsüdür. Kültepe Kaniş/Karum, Anadolu’daki ilk yazılı tabletleri barındırması ve dünyanın ilk organize ticaret merkezi olmasıyla ön plana çıksa bile, bugün artık Anadolu’yu dünyaya tanıtan bir arkeolojik alan olarak devam etmektedir…

*Karum: Asur ticaret kolonileri sisteminde, genellikle önemli ticaret merkezleri için kullanılan bir terimdir. Liman, rıhtım, kapı (gate) ve ticaret üssü (port) anlamlarını taşır.