Pınar Kadın ve Çocuk Hareketi Derneği Başkanı Canan Özalp, Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Hüseyin Sözlü ile ilçe belediye başkanlarına Türkiye’nin ve Adana’nın ilk kadın milletvekili olan Fatma esma Nayman’ın adını Adana’da yaşatmaları çağrısında bulundu.
Fatma Esma Nayman’ın tam 80 yıl önce 8 Şubat 1935 tarihinde yapılan genel seçimlerde Adana Milletvekili seçildiğinin hatırlatan Canan Özalp, bu anlamlı günün 80. Yıldönümünde Adana belediyelerine Nayman’ın adının yaşatma konusunda özel bir görev düştüğünü söyledi.
Fatma Esma Nayman’ın adının Adana’da bir bulvar veya caddeye verilmesinin ve bu bulvara Nayman’ın büstü ile hizmetlerinin anlatan bir kitabenin konulmasının isteyen Canan Özalp, bu konuda belediye başkanları kadar belediye meclis üyeleri, siyasi parti yönetimleri ile sivil toplum kuruluşlarını harekete geçmeye çağırdı.
Fatma Esma Nayman’ın bizzat Atatürk tarafından aday gösterilerek Seyhan (Adana) Milletvekili olarak TBMM’ye girerek Türkiye’nin ilk kasın milletvekillerinden biri olarak tarihte kendine ayrıcalıklı bir yer edindiğinin belirten Canan Özalp, Nayman’ın çağdaş ve cumhuriyetçi Türk kadınlarının en iyi örneklerinden biri olduğunu kaydetti.
Canan Özalp, Adana Belediye Meclis üyeliği de yapan Fatma Esma Nayman’ın, milletvekili olarak kadın ve çocuk sorunlarını ele alan ilk milletvekili olduğu bildirerek, Nayman’ın suçlu çocuklar, çocukları suça iten nedenler, hapishaneler yerine çocuk ıslah evleri kurulması, çocuk mahkemeleri oluşturulması konularının TBMM gündemine taşıyarak Türkiye’nin bu konularda ileri adımlar atmasına büyük katkı koyduğunu ifade etti.
Türkiye’de ilklere imza atan ilk kadın milletvekili Fatma Esma Nayman’a Adana’nın artık vefasının göstererek sahip çıkması gerektiğinin zamanı geldiğinin vurgulayan Canan Özalp, daha sonra şçöyle konuştu:
“Fatma Esma Nayman’a 8 Şubat 1935 seçimlerinin 80. Yılında belediye başkanlarımız, belediye meclis üyelerimiz ilk kadın milletvekilimiz Fatma Esma Nayman’ın adını yaşatmak için harekete geçerler. İlk meclis toplatısında Nayman’ın adını bir bulvar ve caddeye verirler ve o bulvara ya da caddeye Fatma Esma Nayman’ın büstünü ve hizmetlerini anlatan kitabenin bulunduğu, demokrasimizin geçmişini de anlatan bir anıt dikerler. Fatma Esma Nayman’ın meclise katıldığı 1 Mart ve mazbatasının TBMM’ce onaylandığı 10 Mart tarihleri büyük cumhuriyet kadınına olan saygımızı göstermemiz için anlamlı birer fırsat tarihleri olarak önümüzde durmaktadır. Bu tarihlerde Fatma esma Nayman’ın adı bir bulvar ve caddeye törenle verilebilir. Fatma Esma Nayman’ın adının yaşatacak kararı alan belediye başkan ve belediye meclis üyeleri tarihe bir karara imza atmanın gurur ve onurunu yaşayacaktır. Cumhuriyetimizi örnek kadınlarından Fatma Esma Nayman’ın adının yaşatılması için biz kadınlara, kadın kuruluşlarına, siyasi parti yöneticilerine, siyasi partilerin kadın kollarına, sivil toplum kuruluşlarına da görev düşmektedir. Bir araya gelerek, Fatma Esma Nayman’a hak ettiği saygının gösterilmesi için mücadele vermeliyiz.”
FATMA ESMA NAYMAN KİMDİR?
Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935′te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Esma Nayman Seyhan Miletvekili olarak meclise girdi. Ara seçimlerle kadın milletvekili sayısı sayı 18′e ulaştı.
Hasip Bey ile Melek Hanım’ın kızı olarak 1899 yılında İstanbul’da doğdu. İngilizce, Fransızca ve Rumca bilen Esma Nayman Bezmialem Kız Lisesi’nde yedi yıl Fransızca öğretmenliği yaptı.
1927 Yılında Adanalı Avukat Zihni Bey ile evlenerek Adana’ya yerleşen Esma Nayman 1928 yılında oğlu Erdem’i dünyaya getirdi.
Atatürk Türk kadınını Meclis’te görmek isterken Esman Nayman adını öneren Muzaffer Göker oldu. Atatürk de Esma Nayman hakkında inceleme yaptırdı. Süreyya Özgeevren’in yaptığı inceleme olumlu bulundu.
Esma Nayman V.Dönem seçimlerinde Seyhan’dan Milletvekili seçildi. 10 Şubat 1935’te aldığı seçim tutanağı ile 1 Mart 1935’te Meclis’e katıldı ve tutanağı 7 Mart 1935’te onaylandı. Dönem boyunca İktisat ve Maliye Encümeni’nde üye ve katip olarak görev yaptı. Genel Kurul’da, 1936 yılı Bütçe Kanunu (Muvazene-i Umumiye Kanunu) görüşmelerinde bir konuşma yaptı. Esma Nayman; suçlu çocuklar meselesi üzerine yaptığı uzun konuşmasında, çocukları suça iten nedenlerin araştırılmasını ve çocuklara ağır cezalar vermek yerine onları ülkeye yararlı bireyler olarak yetiştirmeye yönelik çalışmalar yapılması gerçeğine dikkat çekmişti. Çocuğa kelepçe vurulmasına karşı çıkıyor, çocuklar için hapishane yerine “Çocuk Islah Evleri”nin oluşturulması için teklifte bulunmuştu. Ayrıca Adalet Bakanını (Adliye Vekilini), çocuk mahkemeleri kurulmasını isteyen bir tasarı ile mecliste görmek istediğini belirtmişti.
Esma Nayman Sağlık Ve Sosyal Yardım Bakanlığı (Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti) 1937 yılı bütçesi, turist gemilerinden alınan resimlerden bazılarının af ve tenziline dair kanun dolayısıyla da çeşitli konuşmalar yaptı.
1946’da Anadolu Ajansı’nda Fransızca, İngilizce mütercimliği yaptı. Milletlerarası Kadınlar Konseyi Üyeliği ve Türkiye Kadınlar Konseyi Genel Sekreterliği’de yaptı.
Adana’nın ilk kadın Milletvekili olan Nayman, Adana Belediye Meclisi üyeliğinde de bulundu. Bir dönem milletvekilliği yapan Nayman 1967′de vefat etti.
Esma Nayman’ın yeğeni Nilüfer Gülek’in eşi Kasım Gülek ise 4 dönem Adana Milletvekilliği yapmıştı. Ulaştırma ve Bayındırlık bakanlıkları görevlerinde de bulunan Kasım Gülek 1950-1959 yılları arasında da 9 yıl CHP Genel Sekreterlği görevini yürütmüştü.
Nilüfer Gülek ile Kasım Gülek’in kızı Tayyibe Gülek de 1999 yılında yapılan genel seçimlerde DSP’den Adana Milletvekili seçilmişti. En genç kadın milletvekili olarak Meclis’e giren Tayyibe Gülek, 57. Hükümet (5. Ecevit Hükümeti) de kısa bir süre Devlet Bakanlığı da yapmıştı.
