Demir Kubbe Çalışma Sistemi, Hangi Roketleri Durduramıyor, Yüzde Kaç Başarı Oranına Sahip, Her Füze İçin Kaç Dolar Harcı

Son yıllarda Orta Doğu’da yaşanan çatışmaların göbeğinde yer alan savunma sistemlerinden biri olan Demir Kubbe (Iron Dome), İsrail’in güvenlik stratejisinin merkezinde yer alıyor. Peki, Demir Kubbe nasıl çalışıyor, hangi roketleri durduramıyor, başarı oranı nedir ve maliyeti ne kadar? Bu yazıda sistemin teknik detaylarından operasyonel sınırlarına kadar tüm yönlerini ele alıyoruz.

Demir Kubbe Nedir?

Demir Kubbe, kısa menzilli roket, havan ve top mermilerini etkisiz hale getirmek amacıyla geliştirilen mobil hava savunma sistemidir. İsrail tarafından geliştirilen bu sistem, özellikle Gazze, Lübnan ve Suriye gibi bölgelerden gelen saldırılara karşı sivilleri ve altyapıyı koruma görevini üstleniyor. İlk kez 2011 yılında operasyonel olarak devreye alınan sistem, zaman içinde hem teknolojik olarak geliştirildi hem de operasyonel sahası genişletildi.

Çukurova Üniversitesi Bir Kez Daha Zirvede! 2025’in Araştırma Devleri Açıklandı

İçeriği Görüntüle

Demir Kubbe Nasıl Çalışır?

Demir Kubbe’nin çalışma mekanizması tamamen otomatik bir tehdit değerlendirme ve imha süreci üzerine kuruludur. Sistem üç ana bileşenden oluşur:

1. Tespit ve Takip Radarı (EL/M-2084)

Rafael ve IAI (Israel Aerospace Industries) tarafından geliştirilen radar birimi, hava sahasını sürekli olarak tarar ve roket ya da top mermisi gibi unsurları tespit eder. Bu radar, hedefin yörüngesini saniyeler içinde hesaplayarak tehdidin nereye düşeceğini tahmin eder.

2. Savaş Yönetimi ve Silah Kontrol Sistemi (BMC)

Bu yazılım tabanlı bileşen, radarın belirlediği tehdidin nüfuslu bir alana isabet edip etmeyeceğini analiz eder. Tehdit ciddiyse müdahale kararı alınır; eğer hedef boş bir araziyse müdahale edilmeden gözlemlenir. Böylece sistem, gereksiz füze kullanımının da önüne geçer.

3. Tamir Füzeleri (Interceptor Missiles)

Bu bölümde kullanılan füze sistemleri, yüksek manevra kabiliyetine ve isabet oranına sahiptir. Hedefe kilitlenir, havada imha gerçekleştirir. Her bataryada yaklaşık 20 fırlatma tüpü bulunur ve bu füzeler her biri için ayrı programlanabilir.

Demir Kubbe'nin Başarı Oranı Nedir?

İsrail Savunma Kuvvetleri ve savunma analistlerine göre, Demir Kubbe'nin başarı oranı %85 ila %90 arasında değişiyor. Sistem, özellikle 10-70 km menzilindeki tehditleri başarıyla durdurabiliyor. Ancak bu oran, saldırı yoğunluğuna, hedef çeşitliliğine ve aynı anda gelen füze sayısına bağlı olarak düşebiliyor.

2021 yılında yaşanan “Muhafızların Kılıcı Operasyonu” sırasında, yaklaşık 4000 roketin 1500’ünden fazlası Demir Kubbe tarafından havada imha edilmiştir. Bu da sistemin, gerçek savaş koşullarında da yüksek etkinliğe sahip olduğunu göstermektedir.

Hangi Roketleri Durduramıyor?

Demir Kubbe’nin bazı sınırlamaları vardır. Aşağıdaki türde tehditlerde zorluk yaşayabiliyor:

• Hipersonik füzeler

• Balistik füze sistemleri (Arrow 2 ve 3 sistemleriyle destekleniyor)

• Çok sayıda ve aynı anda atılan doygunluk saldırıları

• Çok kısa mesafeli (5 km altı) havan topları

• Karmaşık manevralar yapan hedefler

Bu nedenle, İsrail savunma ağı sadece Demir Kubbe ile sınırlı değildir. Sistem, “çok katmanlı savunma mimarisi”nin bir parçasıdır ve Arrow, Barak 8 ve Davud’un Sapanı gibi sistemlerle birlikte çalışmaktadır.

Demir Kubbe'nin Maliyeti Ne Kadar?

Demir Kubbe’nin en dikkat çeken yönlerinden biri de operasyonel maliyetidir. Her bir Tamir (interceptor) füzesinin ortalama maliyeti:

• Yaklaşık 40.000 ila 100.000 dolar arasında değişiyor.

Özellikle Hamas ya da Hizbullah gibi grupların çok daha ucuz (yaklaşık 300-500 dolarlık) roketleriyle kıyaslandığında, bu durum asimetrik maliyet olarak tanımlanıyor. Yani savunma sisteminin saldırganın çok daha ucuz silahlarına karşı yüksek maliyetli bir karşılık vermesi gerekiyor.

İsrail, sistemin maliyetini karşılamak üzere ABD’den bugüne kadar toplamda yaklaşık 4 milyar dolarlık destek almıştır. Özellikle 2021 ve 2022 yıllarında ek finansman paketleri Amerikan Kongresi’nden geçmiştir.

Demir Kubbe Nerelerde Kullanılıyor?

Demir Kubbe şu anda İsrail’in sınır bölgelerinde ve büyük şehirlerinin çevresinde konuşlandırılmıştır. Öne çıkan bazı kullanım alanları:

• Tel Aviv, Hayfa gibi büyük şehirler

• Gazze sınır hattı

• Lübnan sınırı (Hizbullah tehdidi)

• Deniz platformları (Sa’ar 6 sınıfı korvetler)

İsrail, aynı zamanda sistemi deniz platformlarına entegre ederek açık denizdeki gaz platformlarını da korumayı amaçlamaktadır.

Teknolojik Gelişmeler ve Geleceği

İsrail, Demir Kubbe’nin geleceği için çeşitli adımlar atmaktadır:

• Demir Işın (Iron Beam) adlı lazer tabanlı bir hava savunma sistemi geliştirme aşamasındadır. Lazer sistemi ile maliyetin çok daha düşürülmesi hedefleniyor.

• ABD, Güney Kore, Azerbaycan gibi ülkelerle teknolojik iş birliği ve ihracat görüşmeleri sürmektedir.

• İsrail, yapay zeka ve otomasyonla Demir Kubbe’nin algılama ve hedef tespit kabiliyetini daha da artırmayı planlamaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular